Voor ons allemaal was de situatie in Palestina en Israël veel meer gaan leven nu we er geweest waren. Afgelopen zondagavond zond het televisieprogramma Kruispunt naar aanleiding van het pausbezoek beelden van Bethlehem uit en zagen we de familie Nassar van de Tent of Nations, Toine van Teeffelen, het Soemoed-vrouwenkoor en de jongeren van het Arab Educational Institute langskomen. Ook de vernietiging van onderkomens in At Tuwani en van de fruitbomen bij de Tent of Nations kwamen de afgelopen maanden veel dichterbij dan anders het geval zou zijn geweest. Omdat je de personen die het betreft nu kent is de woede die je over het hen aangedane onrecht voelt ook veel groter dan als je die berichten alleen maar in de krant zou hebben gelezen.
Wat ook gewaardeerd werd maar ook voor verwarring zorgde was dat we tijdens onze tien-daagse reis met diverse heel uiteenlopende waarheden zijn geconfronteerd. Het onrecht aan de ene kant en het religieuze gelijk aan de andere. De angst en het slachtofferschap aan bij de kanten die soms reëel en soms geconstrueerd zijn. Maar ook de pluriformiteit van zowel de Israëlische als de Palestijnse samenleving, hoewel opgemerkt werd dat we in Palestina weinig met Palestijnse moslims hebben gesproken. Nieuw was ook het feit dat verschillende gesprekspartners tijdens onze studiereis de Twee-staten-oplossing ter discussie stelden.
Vervolgens was het de beurt van Rick Meulensteen om iets over Een Ander Joods Geluid (EAJG) te vertellen en te reagen op onze vragen over de situatie in Palestina en Israël. Rick heeft conflictstudies in aan de Radboud Universiteit Nijmegen gestudeerd en heeft tijdens zijn studie gelopen bij EAJG en bij de Nederlandse ambassade in Israël. Hij werkt nu bij EAJG op een kantoor in Amsterdam dat EAJG deelt met SIVMO, het Steuncomité voor Israëlische Vredes- en MensenrechtenOrganisaties. Zit in hetzelfde kantoor als EAJG.
EAJG is in 2000, tijdens de Tweede Intifadah opgericht omdat de reactie van de officiële joodse organisaties in Nederland op die Tweede Intifadah te weinig kritisch was op de rol van de Israëlische overheid en te veel de lijn van de Israëlische regering volgde. EAJG wilde duidelijk aanvankelijk duidelijk maken dat er op z’n minst enkele joden in Nederland (en ook in Israël) zijn die niet achter de Israëlische bezettingspolitiek staan. Na een jaar hadden zich al 800 mensen bij EAJG aangemeld en om dat even in perspectief te plaatsen: er wonen in Nederland zo’n 40.000 joden waarvan 8.000 zich bij een synagoge of andere joodse organisatie hebben aangesloten.
Het belang van de oprichting van EAJG was dat daarmee het taboe doorbroken werd dat je als jood wel kritiek op Israëlische regering mag geven en dat het duidelijk maakte dat binnen de joodse gemeenschap verschillend wordt gedacht over de bezettingspolitiek enzo. In 2001 werd EAJG officieel opgericht. Er was wel kritiek vanuit de joodse gemeenschap op EAJG: ze zou niet alleen verraad plegen aan Israël maar ook het antisemitisme steunen. EAJG stelt daar tegenover dat juist heet laten horen van een andere geluid en het laten zien dat ook binnen de joodse gemeenschap verschillende meningen bestaan het over één kam scheren van Israël en de joodse gemeenschap kan voorkomen. En dat haar kritiek op het optreden van de Israëlische overheid ook voortkomt uit zorg over het voortbestaan van die staat. Hoe langer het conflict door blijft gaan, hoe meer de Israëlische samenleving ontwricht raakt; ze wordt minder democratisch en racistischer jegens de Palestijnen. De weg van vrede en verzoening die EAJG voorstaat is de enige weg waarop Israël als staat kan blijven voortbestaan.
EAJG is tegen de bezetting en voor een Twee-staten-oplossing. In aansluiting op de discussies die we hierover in Palestina en Israël hoorden, meldt Rick dat ook binnen het EAJG de discussie speelt of een Palestijnse staat nog mogelijk is. Hij merkt dat onder Palestijnen de roep om een eigen staat vervangen wordt door een roep om volledige burgerrechten. En de Israëlische regering is feitelijk bezig om er één staat van te maken en de Westoever – het historisch kernland, met name Hebron – beetje bij beetje te annexeren. Vooralsnog blijft EAJG aanhanger van de Twee-staten-oplossing en wel om de praktische redenen dat de bevolkingen van Palestina en Israël de afgelopen decennia te lang tegenover elkaar hebben gestaan om nu één keer als burgers van hetzelfde land samen te kunnen leven. Maar, zo benadrukt Rick, het staat ter discussie.
De discussie woedt ook binnen de Israëlische vredesbeweging waarmee EAJG intensieve contacten onderhoudt. In die discussie gaat het ook om de verhouding tussen religie en staat. Religieus-zionisten worden een steeds belangrijkere stroming binnen Israël. Dit groter wordende deel zit steeds minder op vrede en verzoening met de Palestijnen te wachten. In het half jaar dat Rick in Israël woorden heeft hij zelf ervaren hoe allerlei zaken zoals het bestaan van een Palestijns volk weer ter discussie werden gesteld. In de jaren ’80 was er een stroming van Israëlisch Nieuwe Historici die duidelijk maakten dat het officiële verhaal van een land zonder volk voor een volk zonder land niet klopte en waar de Palestijnse geschiedenis voorafgaand aan 1948 werd geschetst, maar deze ontwikkeling is binnen Israël alweer helemaal verdwenen. Binnen Israël wordt ook nauwelijks over “bezette” gebieden gesproken maar bij voorkeur over “betwiste” gebieden en zelfs over “bevrijde” gebieden.
In Israël is nog steeds een beweging die zich inzet voor vrede, verzoening en een Palestijnse staat, maar ze wordt steeds minder gehoord. Dat die beweging er is is overigens heel belangrijk voor EAJG, omdat je anders ook geen basis meer hebt voor het verhaal dat je hier wil vertellen. Ook in andere West-Europese landen en in Noord-Amerika zijn organisaties vergelijkbaar met EAJG.
Daarna was het tijd voor onze vragen. De eerste luidt: wat doet EAJG? Rick antwoordt dat het vooral gaat om het overbruggen van de tegenstelling tussen Israël/Palestina en om het laten horen van dat geluid in het veelal gepolariseerde debat rond Israël/Palestina. EAJG is niet voor een volledige boycot van Israël, maar wel voor een boycot van de nederzettingen. Die nederzettingen moeten ook echt aangepakt worden omdat ze een duurzame oplossing steeds moeilijker en onbereikbaarder maken. Hoewel ze erkent dat de Israëlische staat verantwoordelijk is voor de misstanden en het internationaal recht schendt, is EAJG niet voor een algemene boycot, omdat je voor vrede uiteindelijk wel Israëli’s èn Palestijnen nodig hebt en ook die Israëli’s moet je mee zien te krijgen. Dat kan door een boycot geschaad worden. Wel is het waar dat nederzettingen en Israël niet goed te scheiden zijn. Eén op de tien joodse Israëli’s woont in de nederzettingen. Het gaat echter om het bewaren van de credits die je nog hebt. Rick begrijpt wel dat veel Palestijnen voor zo’n integrale boycot pleiten. Het is immers het Israëlisch regeringsleger dat de bezettingspolitiek uitvoert en de nederzettingen steunt.
Vanuit de groep wordt voorgesteld dat je als EAJG ook de tussenweg zou kunnen bewandelen van een voorwaardelijk boycot. Bijvoorbeeld: als de Israëlische regering over tien jaar nog steeds niet dit of dat doet, dan roepen we als EAJG wel op tot een volledige boycot. Rick antwoordt dat EAJG daar nog niet aan toe is, maar hij neemt waar dat het debat in Nederland aan het schuiven is naar vollediger boycot. EAJG zal zich echter meer gelegen laten liggen aan discussie binnen Israëlische vredesbeweging die overigens ook langzaam aan het schuiven is.
Er wordt gevraagd naar een academisch boycot van Israël. Rick verklaart dat in de oproep Palestijnse organisaties uit 2005 voor een volledige boycot, desinvesteringen en sancties (BDS), niet alleen over een economische boycot, werd gesproken maar ook over een academische boycot en een culturele boycot. Bij universiteiten gaat het dan vooral om instellingen die banden hebben met het Israëlisch leger en verder gaat het bij zowel de academische als de culturele boycot vooral om beeldvorming.
Gevraagd werd naar dienstweigering. Rick maakt duidelijk dat slechts 18% van de dienstplichtig militairen in de bezette gebieden dienen. Mensen die dienst weigeren krijgen gevangenisstraf. En dat kan herhaald worden. Mensen die echt niet in het leger willen laten zich afkeuren op S5. Het is echter vooral de veteranengroep “Breaking the Silence” die flink van zich hebben laten spreken en ook kritiek hebben geuit op de Israëlische bezettingspolitiek. Israël is een sterk gemilitariseerde samenleving en dus is het heel normaal om wel in het leger te gaan. Onder dienstplichtig militairen heerst echter veel verveling en in de bezette gebieden kan dat tot misstanden leiden.
Hoe ziet de Israëlische vredesbeweging eruit? In de jaren ’80 was deze heel groot, vooral onder de naam “Vrede Nu”. Ze bracht 400.000 mensen op de been tegen de Libanon-oorlog en Israël had toen 4 miljoen inwoners. Door de Tweede Intifadah met de vele zelfmoordaanslagen is Israëlische vredesbeweging ingestort. Hij groeit nu wel een beetje: de tweede Intifadah is inmiddels 9 jaar geleden en steeds meer Israëli’s ergeren zich aan de voortgaande nederzettingenpolitiek. Voor Israëlische jongeren worden reizen naar Palestina georganiseerd en ook worden ggezamenlijke acties tegen de muur georganiseerd en tegen de vernietiging van huizen en boomgaarden. De muur vormt wel een hindernis. Er werken sindsdien veel minder Palestijnen uit bezette gebieden in Israël, waardoor de jonge generatie Israëli’s geen Palestijnen meer tegenkomt. Dat leidt tot een kloof. Reizen kunnen probleemloos naar C-gebieden. Naar de A- en B-gebieden mag niet, maar het blijft zonder veel consequenties. De reizen vormen vaak een enorme confrontatie voor de Israëlische jongeren, zeker als ze de persoonlijke verhalen van de Palestijnen aanhoren en daardoor nieuwe feiten onder ogen krijgen.
Waarom zou het niet goed voor Israël zijn om deze situatie voort te laten duren? Rick antwoordt dat volledige annexatie zal moeten leiden tot ofwel het geven van volledige burgerrechten voor Palestijnen waardoor de staat Israël zijn joodse karakter zou verliezen danwel tot de vorming van een Apartheidsstaat die joods blijft maar waar de Palestijnen tweederangsburger zijn. Over de vraag wat een “joodse staat” precies zou moeten inhouden, is al heel veel gediscussieerd. Je zou echter ook over een “staat voor joden” kunnen spreken en dat is dan een staat waar joden vrij en veilig kunnen leven te midden van andere mensen.
Met een verwijzing naar de aanslag op het Joods Museum in Brussel wordt gevraagd of EAJG zich ook zorgen maakt over opkomend antisemitisme. Geconstateerd wordt dat Netanyahu het weer uit probeert te buiten. EAJG houdt zich er als organisatie niet mee bezig en Rick verwijst naar een onderzoek waaruit blijkt dat juist in landen die erg kritisch over Israël zijn, het antisemitisme het minst aanwezig. De link die Netanyahu en zijn medestanders dus leggen tussen Israël-kritiek en antisemitisme klopt dus niet.
Wat is de rol van de Verenigde Staten en Europa? Rick meldt dat binnen VS het debat sterk aan het veranderen is, juist ook onder de 6 miljoen joden die in VS wonen. De organistatie J-street met 150.000 leden is heel kritisch over Israël. Maar in VS regeren de aantallen mensen niet maar het geld. En Israël steunt in de VS ook sterk op conservatieve christenen. Joodse migranten uit Amerika gaan vaak juist naar de frictiepunten in Hebron en Oost-Jeruzalem en dragen bij aan de spanningen. Kerry heeft zijn vredesonderhandelingen afgesloten en daarbij veel kritiek geleverd op de Israëlische regering. Hij moest constateren dat een meerderheid van de Israëlische ministers de vredesonderhandelingen helemaal niet zag zitten. Het laten zoals het is, betekent echter dat de situatie steeds meer in het voordeel van Israël en het nadeel van de Palestijnen verschuift. Met anderen maakt EAJG zich er daarom sterk voor dat de Europese Unie het stokje van de Amerikanen overneemt. Anders dan de VS is Europa een belangrijke handelspartner van Israël en zou vanuit die rol druk op de onderhandelingen kunnen zetten.
Gevraagd naar de migratie van joodse jongeren naar Israël meldt Rick dat de meeste joods-Amerikaanse jongeren toch liever in Amerika blijven wonen. Vanuit Nederland vertrekken jaarlijks zo’n 40 tot 50 joodse jongeren naar Israël. De meeste zijn religieus.
Hoe is de relatie van EAJG met bijvoorbeeld Christenen voor Israël of het CIDI? Door Christenen voor Israël wordt EAJG bestookt met bijbelse argumenten, maar EAJG is een seculiere club en kan daar dus niets mee. Met het CIDI heeft EAJG eigenlijk wel een goed contact, vooral op persoonlijk vlak.
Staat het zionisme zelf ter discussie binnen EAJG? Rick benadrukt dat dat vooral een interne discussie is. Sommige leden van EAJG bestempelen zichzelf als zionist, maar er zijn binnen EAJG ook anti-zionisten. Die wijzen erop dat er voor de Tweede Wereldoorlog meerdere politieke stromingen dan het zionisme bestonden, zoals de BUND in Oost-Europa die stelde dat de toekomst van de joden in Europa ligt, en religieuze stromingen die van mening zijn dat joden op de Messsias moeten wachten tot zij zich in Israël mogen vestigen. Het is echter gevoelige materie, juist ook vanwege de holocaust.
Daarna was de vraag aan de orde wat de verschillende deelnemers aan de studiereis inmiddels met hun ervaringen hadden gedaan. Dat liep ietwat uiteen van toch weer ondergedompeld worden in het leven van alledag, via het in de eigen omgeving vertellen van de reiservaringen naar publicaties en bijeenkomsten naar aanleiding van de reis. Die laatsten zaten bij een aantal mensen nog wel in de planning, bijvoorbeeld voor de komende Vredesweek. Anderen liepen nu meer bijeenkomsten over Israël en/of Palestina af. Velen van ons waren in de pen geklommen na de vernietiging van de fruitbomen van de Tent of Nations en hadden nu contacten met Kamerleden van diverse politieke partijen. Opmerkelijk was de reactie van het in Enschede woonachtige CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt en de aankondiging dat hij over dit voorval Kamervragen zou stellen. Er werd in dit verband ook nog geïnformeerd naar de mogelijkheid om vrijwilliger te worden in het EAPPI-programma. Over de arrestatie Palestijnse kinderen had Rick Meulensteen nog een indringend verhaal te vertellen over veroordelingen binnen 90 seconden waarbij advocaten zich ook voor het dilemma gesteld zagen of ze hun cliënten moesten bijstaan en daarmee legitimiteit aan het ”proces” verleenden of dat ze maar beter weg konden blijven. In beroep gaan betekent voor de betrokkenen dat deze langer in de gevangenis zitten om hun proces af te wachten dan het geval zou zijn geweest als ze meteen aan het begin een volledige bekentenis afgeven en dan veelal na drie maanden alweer op straat staan. Al die veroordelingen tellen echter wel mee in de statistieken.
Een aantal van ons hadden ook besloten om bepaalde projecten die we met name in Palestina hadden bezocht financieel te gaan steunen zoals het schenken van een Olijfboom of het ondersteunen van Toine van Teeffelen of andere personen of organisaties. Als groep besloten we om voor € 200 een tweetal muurposters in Bethlehem te sponsoren met de suggestie om de tweede muurposter een Arabische vertaling van de eerste muurposter te laten zijn.
Tot slot werd ons nog meegedeeld dat de reisorganisatie "Drietour" inmiddels heeft besloten om onze reis in november en januari drie keer aan te bieden.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten