Russische deal Urenco om leveringsverplichtingen te garanderen

Vorige week dinsdag werd bekend dat de Nederlandse regering Urenco weer een vergunning zou hebben verleend voor het vervoer van verarmd uranium naar Rusland. Eerdere exporten van verarmd uranium, waartegen antikernenergie-activisten in Nederland, Duitsland en Rusland bezwaar hadden gemaakt, werden in de zomer van 2009 door de Russische nucleaire gigant Rosatom stopgezet. De antikernenergie-beweging voerde aan dat het hier feitelijk om de export van nucleair afval ging dat bovendien door de wapenindustrie wordt gebruikt voor bepantsering èn voor alles doordringende bommen. Met name het laatste bezwaar vormde de aanleiding voor D66-Tweede Kamerlid Sjoerdsma om vorige week woensdag 18 vragen voor te leggen aan de Nederlandse regering.

Vandaag is, naar aanleiding van vragen van stichting Laka, bekend geworden dat er een “tekstuele fout” is gemaakt. Er zou geen sprake zijn van het transport van verarmd uranium maar van natuurlijk uraniam: de grondstof van het verrijkingsproces dat bij Urenco en overigens ook bij Rosatom plaatsvindt en waarbij het in kerncentrales te gebruiken verrijkt uranium en het als afval te beschouwen verarmd uranium ontstaan. De reden dat Urenco zo af en toe (in de vergunning is sprake van maximaal 1.000 ton) natuurlijk uranium naar haar Russische concurrent Rosatom wil vervoeren is dat Urenco “op een leveringspiek” meer moet uranium moet verrijken dan ze op dat moment aankan. En dan is het handig om je concurrent in te kunnen schakelen.

Stichting VEDAN is toch verbaasd over deze uitleg. Het is bekend dat Urenco met langjarige contracten werkt en kerncentrales worden gekenmerkt door een zeer gelijkmatig productieproces (zolang ze tenminste niet vanwege allerlei calamiteiten voor korte tijd of langdurig moeten worden stilgelegd). Er ontstaan dus niet zomaar onverwachte pieken bij Urenco vanwege fluctuaties bij de afnemers. Gevraagd naar de laatste keer dat Urenco Rosatom moest inschakelen bij zo’n “leveringspiek” werd afgelopen september genoemd. Laat dat nu net de periode zijn na het “incident” dat op 27 augustus 2015 bij Urenco in Almelo heeft plaatsgevonden en waarna het grootste deel van de productiecapaciteit moest worden stilgelegd.

Urenco liet destijds weten dat de leveringsverplichtingen door dit incident geen enkel gevaar liepen, maar kennelijk was dit omdat de Russische concurrent Urenco uit de brand kon helpen en een deel van de productie heeft overgenomen. Saillant detail is bij de plannen voor de verkoop van het Urenco-concern, die volgens recente berichten in de Duitse en Britse pers inmiddels zou zijn afgeblazen maar waarover de Nederlandse regering en ook Urenco zelf in alle toonaarden blijft zwijgen, de leveringszekerheid één van de drie voorwaarden zou zijn voor die verkoop. Een leveringszekerheid die kennelijk door de Russische concurrent gewaarborgd moet worden en de vraag oproept of Rosatom soms in beeld was als overnamekandidaat.

Een ander saillant detail is namelijk dat de hele nucleaire sector, met alle militaire gevoeligheden van dien, kennelijk geheel buiten schot is gebleven bij de door de Westerse landen afgekondigde sancties jegens Rusland naar aanleiding van de Russische annexatie van de Krim en haar mogelijke betrokkenheid bij het neerhalen van de MH17. Sancties waarvan bijvoorbeeld de Nederlandse agrarische sector flink heeft te leiden, maar waarbij Urenco haar productieproces rustig kan overdragen aan haar Russische concurrent.

Ook in het Associatieverdrag met Oekraïne, waarover op 6 april volgend jaar een referendum zal worden gehouden, komt de nucleaire samenwerking met dat land aan de orde. Daarbij gaat het enerzijds om het stimuleren van de “vreedzame toepassingen” van kernenergie in Oekraïne, anderzijds om het verder helpen inkapselen van de restanten van de kerncentrale van Tsjernobyl waar op 26 april volgend jaar precies 30 jaar geleden ook “een indicent” plaatsvond met eveneens verstrekkende gevolgen voor de Nederlandse groente- en fruitteelt. In nucleair opzicht liggen Rusland en Oekraïne dichterbij dan je denkt.


Update 18 december 2015:
Inmiddels zijn de Kamervragen beantwoord. Zie: https://www.rijksoverheid.nl/documenten/kamerstukken/2015/12/18/beantwoording-vragen-leden-sjoerdsma-hachchi-en-van-veldhoven-d66-over-een-aan-urenco-verleende-vergunning-levering-van-verarmd-uranium-aan-rusland